Li Binê Xendeka Mariana Çi Dijî?

Çiyayekî ji Çiyayê Everestê dirêjtir bihesibînin. An kanyonek pênc caran ji Grand Canyon mezintir e. Naha, wê di kûrtirîn beşa okyanûsê de li cîhek ku ji hêla mirovahiyê ve nehatiye desteser kirin wêne bikin. Ango Xendeka Mariana ye. Ma tiştek dikare li cîhek wusa bijî? Û heke wusa be, hûn dikarin kîjan heywanên Xendek Mariana bibînin?

Tiştê ku li binê Xendek Mariana dijî, di nav de çawa çêbûye û rastiyên balkêş ên ku pir kes di derbarê vê nepenî de nizanin cih.

Xendeka Mariana çi ye?

Xendek li ser binê okyanûsê deperçeyeke kûr û dirêj e ku bi gelemperî bi tixûbeke pîlaqê re paralel dimeşe. Xendeka Mariana, an Xendeka Marianas, li rojavayê Okyanûsa Pasîfîkê bi qasî 124 mîl li rojhilatê Giravên Mariana ye. Xendeka Marîana li ser rûyê erdê xendeka okyanûsê ya herî kûr e.

Kûrahiya viya herî zêde 36,037 ling, hema heft mîl e. Beşa herî kûr a okyanûsê ku ji hêla mirovan ve tê zanîn li dawiya başûrê xendeqê, Kûra Challenger, bi kûrahiya 36,201 metre ye (pîvanên ku nayên dûbarekirin). Heya nuha, tenê 12 noqbûn di Xendeka Mariana de, bi tevahî 22 kes hene.

Dema ku av li vê kûrahiyê sar e, li dor 34° heta 39° Fahrenheit, zexta giran ev e ku vê deverê ewqas xeternak dike. Zext 1000 qatî ji tansiyona atmosferê ya standard a asta deryayê zêdetir e.

Ev xendeka veşartî û tarî çawa çêbû,û çi mexlûqên matmayî di hundurê xwe de dijîn?

Çawa Xendeka Mariana Çêbû?

Kaniya deryayê ya rojavayê Pasîfîkê 180 milyon sal kevn e, hin ji yên herî kevn ên cîhanê. Ev qalikê kevnar lewheyên tenik ên ku li ser kevirê şilandî (manto) diherikin vedihewîne. Carinan van lewheyan li hev diqelişin, ev yek dibe sedem ku plakek bikeve nav mantoyê dema ku ya din li jor siwar dibe.

Ev pêvajo wekî binavbûnê tê zanîn, û tevger dibe sedema ku xendek, volkan, erdhej û tsunamî çêbibin. Plateya Mariana û Plateya Pasîfîkê ji afirandina Xendeka Mariana, ya ku li ser vê devera binavbûnê rûniştiye, berpirsiyar in.

Her çend pêvajo bi têra xwe hêsan xuya dike jî, binavbûna li Plateya Mariana zêdetirî 50 mîlyon sal derbas bûye. Xendek di şiklê kemerekê de ye, û lêkolîner teorî dikin ku çêbûna wê ji ber veqetîna Plateya Mariana ji Pelgaya Fîlîpînê ye. Çêkirina mîkroplateya Mariana (ku bi neçarî bi Pelqa Pasîfîkê re diqelibe) berpirsiyarê Giravên Mariana ye, ku ji volkanên çalak û nemayî pêk tên. Dema ku ev pergal mezinbûna xwe didomîne, zanyar bawer dikin ku di dawiyê de, mîkroplateya Mariana dê belav bibe.

Li binê Xendeka Mariana Çi Dijî? xenophyophores, amphipods, û xiyarên deryayê yên piçûk (holothurians) ku hemî li binê okyanûsê dijîn.depresyona herî kûr. Heywanên ku di van kûran de dijîn, di tariya tam û zexteke zêde de dijîn, madeyên kîmyewî (mîna metan an sulfur) an jî yên ji zincîra xwarinê dûrtir dixwin.

Zanyaran van mexlûqên ku li ser dîmenên vîdyoyê ji sefera James Cameron 2012 hatine dîtin lêkolîn kirin. Mixabin, ji ber metirsiyên giran ên keşfkirina deryaya kûr pir delîl tune ku meriv pê bixebite. Li gel ku ji %80ê okyanûsê nehatiye lêkolînkirin, îhtîmala cureyên nû gelek e.

Xenophyophores

Xenophyophores ("hilgirê bedenên biyanî") amebayên gewre yên deryaya kûr in ku di nav mezintirîn yekane zindî ya cîhanê de ne. - organîzmayên xaneyê. Ev protozoan li kûrtirîn beşên okyanûsê dijîn, û pir tişt li ser wan nayê zanîn ji ber ku çarçoveyên wan ên nazik berhevkirina wan ji bo lêkolînê dijwar dike.

Ev zîndewer di şekl û mezinahiyên cihêreng de ne û dikarin dişibin spongên gewherî, spongên qermiçî, tetrahedra (fîgurên çaralî), an dîskên xêzkirî. Xenophyophores bi eslê xwe gûzên sîtoplazmayê ne, şilavek viskoz ku navokan dihewîne.

Ew xêzên mîna benîştê ji madeyên xwe yên fekal ên ku bi mîneralan û tiştên din ên hawîrdorê yên mîna bermahiyên îskeletî ve girêdidin derdixin û wê bikar tînin da ku îskeletek deryanî ava bikin ku wekî ceribandinek tê zanîn. Xenophyophores di binê behrê de mîna zozanan tevdigerin û nêçîrvanên wan ên naskirî nînin.

Amphipod

Amphipod keriyên piçûk in ku li seranserê okyanûsê têne dîtin.lê yek cure, bi taybetî, li vê xendeka deryaya kûr dijî. Hirondellea Gigas mexlûqek mîna mêşhingiv e, bi dirêjahiya dora du santîmetreyan, darên ku li binê deryayê ketine dixwe. Van mexlûqan dikarin demek dirêj bê xwarin bimînin lê dê hema her tiştî bixwin û xwe biqedînin heya ku biteqe.

Ev amphipod enzîmek darê di rûvîyê xwe de hildiberînin ku zanyar bawer dikin ku dikare ji bo çêkirina etanolê were bikar anîn. Etanol alîkariya çêkirina derman, plastîk û kosmetîkan dike.

Holothurians

Holothurians cureyek nû ya xiyarên deryayê yên ronahîdar in. Û her çend ev mexlûqên qijik dişibin sebzeyekê, ew bi rastî heywanên ku ji nêz ve bi stêrkên masî û kêzikan re têkildar in. Xiyarên deryayê organîzmayên taybet ên xwedan mekanîzmayek parastinê ya neasayî ne. Dema ku xiyarê behrê tê tehdîtkirin, masûlkeyên xwe girêdide û bi zorê organên xwe yên hundirîn ji anusê xwe derdixîne.

Xiyarên ku di xendekên kûr ên erdê de têne dîtin, rengê binefşî û zelal in. Xiyarê herî navdar ê deryaya kûr bi nasnavê "cinawirê mirîşka bê serî" tê bi nav kirin. Dibe ku tirsnak xuya bike, lê temaşekirina vî cureyê neasayî ku di nav avê de diherike, mîna baletek avê ya ecêb lê xweş xuya dike.

Mariana Snailfish

Marîana Snailmasî

Marîana Snailmasî cureyê herî kûr e ku heya niha ji Xendeka Mariana derketiye. . Lekolînwanan ev masiyê rekora 27,460 metre di binê deryayê de girtin, û zanyar teorîze dikin.herî zêde kûrahiya gengaz ji bo masiyan e 27,900 metre. Ev cure masîgirên ku di bin zexta giran û tariya tam de bijîn adapte bûn. Çermê wê şefaf e, çavê wê tune ye, û ew yek ji nêçîrvanên herî sereke ye di Xendeka Mariana de.

Rastiyên Balkêş Derbarê Xendeka Mariana de

• Di sala 1960 de, Don Walsh (Leytenant Artêşa Dewletên Yekbûyî) û Jacques Piccard (endezyar) mirovên yekem bûn ku daketin kûrahiya Xendek Mariyana.
• Amerîka beşa herî kûr a xendekê, Challenger Deep, kontrol dike, û ew terxan kiriye. wek abîdeyeke netewî.
• Heke hûn Çiyayê Everestê (çiyayê herî bilind ê dinyayê) têxin hundurê Xendeka Mariana, wê lûtkeya wê hîn jî 7000 metre di binê deryayê de be.
• Xendeka Mariana, cihê herî kûr a li ser rûyê erdê, xwedan asta qirêjiya awarte ye. Asta ji yên ku di çemê Çînî yê pir qirêjî de hatine dîtin zêdetir e.
• Collkan di hundirê xendekê de kîsên plastîk û bergên şêraniyê bi dest xistine. Mirov hîn jî bandorê li cihên herî dûr ên cîhanê dike.
• Lêkolîneran ji Xendeka Mariana dengên xerîb ên metalî tomar kirin. Piştî gelek nîqaşan, wan gihand encamê ku deng ji balinan tê.
• Li binê Xendeka Mariana çi dijî? Mexlûqên nû û yekta, bi ser de jî gelek zanyaran nedîtine!